Dyrygowanie (można wybrać 2 lub 4 semestry)

DYRYGOWANIE to przedmiot fakultatywny, przeznaczony dla studentów I i II roku studiów II st. (magisterskich) na Wydziale Instrumentalnym i Wydziale Wokalno-Aktorskim.

Dyrygentura jest dyscypliną wykonawczą /odtwórczą/, gdyż jej adepci podczas praktyki zawodowej posiadają decydujący wpływ na kształt wykonawczy dzieła orkiestrowego, dysponują środkami oddziałującymi na sam tok procesu interpretacyjnego. Obok wiedzy i umiejętności z zakresu dyrygentury, konieczne jest zapoznanie się z zasadami pracy z zespołami orkiestrowymi i chóralnymi.

Głównym celem, osiągalnym w najbardziej sprawdzalnym wymiarze, jest nauczenie studenta podstaw techniki dyrygenckiej oraz przekazanie mu wiedzy teoretycznej i praktycznej dotyczącej porozumienia dyrygenta z zespołem instrumentalnym czy wokalnym.

Ze względu na ograniczony zakres czasowy kursu, niemożliwe jest osiągnięcie profesjonalnej, pełnej sprawności manualnej, która wyraża się poprzez operowanie właściwymi nawykami dyrygenckimi. Dlatego też należy podkreślić, że zajęcia z dyrygowania w przyjętym trybie mają charakter propedeutyczny.

Istotnym elementem wiedzy przekazywanej studentowi jest zaznajamianie go z problematyką wykonawstwa zespołowego, a co za tym idzie - z rolą i zadaniami prowadzącego zespół dyrygenta.

Przygotowanie do wykonywania zadań dyrygenckich obejmuje także zaznajomienie się - w możliwie szerokim zakresie - z literaturą muzyczną przedmiotu - nade wszystko z dziełami reprezentatywnymi dla danego okresu historycznego, a na ich przykładzie – ze specyfiką problematyki odtwórczej.

Proces kształcenia koncentruje się także na stymulowaniu rozwoju intelektualnego, osobowości, wrażliwości i smaku artystycznego studenta.

Dla studentów Wydziału Instrumentalnego czy Wydziału Wokalno-Aktorskiego zetknięcie się ze sztuką wykonawczą z punktu widzenia dyrygenta – poszerza ogólną wiedzę o muzyce, umożliwia zrozumienie roli dyrygenta, pozwala prawidłowo odczytać zapis partyturowy i może rozbudzić nowe zainteresowania.

Dla studentów obu wydziałów, poznanie podstawowych zagadnień związanych z zawodem dyrygenta, staje się niekiedy impulsem do podjęcia studiów w tym zakresie.

Od studentów wymagana jest aktywność podczas zajęć. Dodatkowym wymogiem jest obserwowanie prób i koncertów zespołów chóralnych i orkiestrowych działających na terenie Uczelni.

Wspomagana jest aktywność studentów w zakresie praktykowania z zespołami organizowanymi we własnym zakresie lub współpraca z zespołami już istniejącymi.

Student powinien wykazywać się pasją do samokształcenia umożliwiającego wszechstronny rozwój intelektualny.

• obserwacja prób i koncertów zespołów instrumentalnych działających na terenie Uczelni oraz w szkołach muzycznych różnego stopnia

• Metodyka prowadzenia zespołów instrumentalnych

• Metodyka prowadzenia zespołów chóralnych

• Praktyki orkiestrowe

• Czytanie partytur

materiały nutowe /partytury/ podporządkowane logice wymogów w poszczególnych semestrach, rozpoznawane zgodnie z zasadą stopniowania trudności, z uwzględnieniem indywidualnych możliwości studenta

• utwory z epoki klasycyzmu, np. wybrane divertimenta, serenady na ork. kameralną, symfonie i  uwertury  J. Haydna, W. A. Mozarta, wczesne symfonie L. van Beethovena

• utwory późnoklasyczne i romantyczne, np. wybrane fragmenty symfonii R. Schumanna, F. Schuberta, uwertury K. M. von Webera, G. Rossiniego i F. Elsnera, Tańce węgierskie J. Brahmsa, Tańce słowiańskie B. Smetany

• przykłady sztuki akompaniamentu - koncerty instrumentalne o niższym poziomie trudności, np. J. Haydna, W.A. Mozarta, L.van Beethovena, E. Griega, M. Ravela

• utwory z przełomu XIX i XX wieku /neoklasycyzm, impresjonizm/, np. wybrane partytury symfonii /np. I Symfonia S. Prokofiewa/, suit orkiestrowych, Pawana dla zmarłej infantki - M. Ravela

• utwory chóralne o średnim poziomie trudności, np. ze zbioru Z pieśnią pod red. K. Lasockiego

• utwory wokalno-instrumentalne o niższym poziomie trudności, np. msze lub oratoria J. F. Haendla, J. Haydna, W. A. Mozarta, L. van Beethovena, fragmenty oper S. Moniuszki, G. Rossiniego

• dowolnie wybrane partytury zgodne zarówno z zainteresowaniami i poszukiwaniami własnymi studenta, ale i jego możliwościami

• podręczniki do instrumentoznawstwa,  /np: Andrzej Chodkowski – Instrumenty orkiestry dzisiejszej, PWM Kraków 1956; Curt Sachs – Historia instrumentów muzycznych, PWM Kraków, 1989; Kazimierz Sikorski -  Instrumentoznawstwo, PWM Kraków, 1975; Edward Chodkowski – Rola instrumentów dętych w orkiestrze XX wieku, Zeszyt Naukowy nr 21, AM Katowice 1978;  Adam Carse -  The Orchestra, Londyn, Parrish 1949; Simon Ginzburg – Czto nado znat’ o simfoniczeskom orkiestrie, Leningrad, Muzyka 1968;/

• biografie i auto-biografie wybitnych dyrygentów  /np. F. Endler – Karajan, Felberg SJA, Warszawa 1999, Harvey Sachs – Toscanini, PIW W-wa 1988; B. Pociej – Wodiczko, PWM Kraków 1964; K. Wiłkomirski - Wspomnienia i Wspomnień ciąg dalszy, PWM Kraków,  1971 i 1080; A. Grzejewska – Ten wariat Maksymiuk, Oficyna Wydawnicza ”Twoja Książka”, Białystok 1994; H. Czyż –Nie taki diabeł straszny , Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1979; H. Czyż – Jak z nut, Wydawnictwo „Tryton”, Warszawa 1993; E. Markowska – Jana Krenza pięćdziesiąt lat z batutą, PWM Kraków 1996;/

• monografie poświęcone sztuce dyrygentury /np. H.C. Schonberg – The great conduktors, New York 1967/,  J. Waldorff – Diabły i anioły, PWM Warszawa 1971/, Benjamin Grosbayne – Techniques of modern orchestral conducting, Har-vard, HUP 1956; Hermann Scherchen – Des Dirigierens, leipzig, J.J. Weber 1929, Mainz, Schott 1929; Kirill Kondrašin –Mir diriżera, Leningrad 1976, Muzyka; Gennadij Rożdestvenskij – Diriżerskaja applikatura, Leningrad 1974, Muzyka/

- zaznajomienie z historią dyrygentury w zarysie

- omówienie zagadnień związanych z rolą i zadaniami dyrygenta

- sformułowanie pożądanych cech psycho-fizycznych dyrygenta

- postawa przy dyrygowaniu, pozycje rąk w pionie i poziomie, specyfika funkcji każdej z rąk

- rodzaje ruchów  wraz z analizą /swobodny, prosty, złożony <moment uderzenia i odbicia>, metryczny, przygotowawczy <auftakt>, odbitka

- podstawowe elementy techniki manualnej:

• taktowanie (schematy)

• realizacja motywów metryczno-rytmicznych

• realizacja agogiki

• realizacja dynamiki

• realizacja artykulacji

• ekspresja rąk, wyrazowa funkcja mimiki i „mowy ciała” 

• dyrygowanie bez batuty i z jej zastosowaniem

- omówienie zasad studiowania partytury pod względem treści muzycznej i problemów związanych z techniką dyrygencką

- realizacja /przy współpracy z jednym pianistą-akompaniatorem/ utworów chóralnych lub orkiestrowych (w zależności od upodobań i potrzeb studenta) z epoki wczesnoklasycznej i klasycznej /partytury na orkiestrę kameralną i małą symfoniczną/, np.  Kwartety smyczkowe i Divertimenta na smyczki W.A. Mozarta, wczesne Symfonie J. Haydna.

Rezultatem nauki w pierwszym semestrze powinno być opanowanie wymienionych wyżej elementów techniki manualnej oraz stworzenie podstaw do samodzielnego rozwiązywania niektórych problemów technicznych i artystycznych, związanych z opracowywaniem partytur z zakresu przewidzianego programem ramowym.

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg wskazań. Początkowo podstawowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Po opanowaniu niezbędnych podstaw, praca przebiega w oparciu o wybrane utwory orkiestrowe z epoki wczesnoklasycznej. Przystąpienie do dyrygowania utworem poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze techniki dyrygenckiej.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych zagadnień programowych w stopniu zadowalającym. Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna wynika z oceny sumienności studenta w realizowaniu zadań, stopnia opanowania materiału i - w pewnym stopniu – jest również odbiciem predyspozycji wrodzonych.

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg wskazań. Początkowo podstawowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Po opanowaniu niezbędnych podstaw, praca przebiega w oparciu o wybrane utwory orkiestrowe z epoki wczesnoklasycznej. Przystąpienie do dyrygowania utworem poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze techniki dyrygenckiej.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych zagadnień programowych w stopniu zadowalającym. Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna wynika z oceny sumienności studenta w realizowaniu zadań, stopnia opanowania materiału i - w pewnym stopniu – jest również odbiciem predyspozycji wrodzonych.

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg wskazań. Początkowo podstawowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Po opanowaniu niezbędnych podstaw, praca przebiega w oparciu o wybrane utwory orkiestrowe z epoki wczesnoklasycznej. Przystąpienie do dyrygowania utworem poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze techniki dyrygenckiej.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych zagadnień programowych w stopniu zadowalającym. Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna wynika z oceny sumienności studenta w realizowaniu zadań, stopnia opanowania materiału i - w pewnym stopniu – jest również odbiciem predyspozycji wrodzonych.

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg wskazań. Początkowo podstawowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Po opanowaniu niezbędnych podstaw, praca przebiega w oparciu o wybrane utwory orkiestrowe z epoki wczesnoklasycznej. Przystąpienie do dyrygowania utworem poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze techniki dyrygenckiej.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych zagadnień programowych w stopniu zadowalającym. Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna wynika z oceny sumienności studenta w realizowaniu zadań, stopnia opanowania materiału i - w pewnym stopniu – jest również odbiciem predyspozycji wrodzonych.