Techniki kompozytorskie XX wieku

Celem nauczania jest zapoznanie studentów z technikami kompozytorskimi XX wieku. Głównym założeniem przedmiotu jest ukształtowanie umiejętności analizy i interpretacji warstwy językowej i technologicznej dzieła muzycznego oraz umiejętności pozyskiwania i wykorzystywania materiałów źródłowych. Stąd w ramach prowadzenia przedmiotu dokonuje się teoretycznej prezentacji wybranych technik kompozytorskich, adekwatnych metod badawczych, analizy reprezentatywnych dzieł muzycznych, poznanie wybranej bibliografii. Rezultatem tych działań ma być wyrobienie umiejętności opisu własności współczesnego warsztatu kompozytorskiego.

---

• Udział w organizowanych konferencjach naukowych i seminariach tematycznych

1. Baculewski Krzysztof, Historia muzyki polskiej: Współczesność, cz. I. 1939-1974, pod red. S. Sutkowskiego, Warszawa 1996.
2. Baculewski Krzysztof, Polska twórczość kompozytorska 1945-1984, PWM Kraków 1987.
3. Błaszkiewicz Teresa, Aleatoryzm w twórczości W. Lutosławskiego, [w:] Prace Specjalne 3, Gdańsk 1974.
4. Gołąb Maciej, Dodekafonia, Wyd. Pomorze, Bydgoszcz 1987.
5. Ingarden Roman, Utwór muzyczny i sprawa jego tożsamości. PWM Kraków 1973.
6. Jarzębska Alicja, Idee relacji serialnych w muzyce XX wieku, Musica Iagellonica, Kraków 1995.
7. Lindstedt Iwona, Dodekafonia i serializm w twórczości kompozytorów polskich XX wieku, Lublin 2001.
8. Messiaen Olivier, O mojej technice kompozytorskiej, [w:] Res Facta nr 7, Kraków 1973.
9. Miklaszewska Joanna, Minimalizm w muzyce polskiej XX wieku, Kraków 2004.
10. Paja-Stach Jadwiga, Lutosławski i jego styl muzyczny, Kraków 1997.
11. Pałubicki Konrad, Współczesne techniki kompozytorskie. Dodekafonia, Sopot 1962.
12. Pałubicki Konrad, Współczesne techniki kompozytorskie. Hindemith i Messiaen, Sopot 1963.
13. Podhajski Marek, Z zagadnień organizacji ruchu w muzyce XX wieku, [w:] Zeszyty Naukowe V, Gdańsk 1967.
14. Rae Charles Bodman, Muzyka Lutosławskiego, Warszawa 1996.
15. Schaefer Bogusław Klasycy dodekafonii. Tom I, II, PWM Kraków 1964.
16. Schaeffer Bogusław, Nowa muzyka. Problematyka współczesnej techniki kompozytorskiej, PWM, Kraków 1969.
17. Schaeffer Bogusław, Wstęp do kompozycji, PWM, Kraków 1969.
18. Schaeffer Bogusław, Kompozytorzy XX wieku, PWM, Kraków 1969.
19. Skowron Zbigniew, Nowa muzyka amerykańska, Kraków 1995.
20. Skowron Zbigniew, Teoria i estetyka awangardy muzycznej drugiej połowy XX wieku, Warszawa 1989.
21. Synowiec Ewa, Teatr instrumentalny B. Schaeffera, [w:] Prace Specjalne 30, Gdańsk 1983.
22. Zeszyty Naukowe i wydawnictwa akademickie Akademii Muzycznych w Polsce.

---

- posiada orientację w zakresie problematyki związanej z technologiami stosowanymi w muzyce oraz z technikami multimedialnymi (K_W14)
- posiada podstawowe wiadomości w zakresie praktycznego zastosowania wiedzy o harmonii i zdolność analizowania pod tym kątem wykonywanego repertuaru symfoniczno-operowego (K_W18)
- posiada znajomość stylów muzycznych i związanych z nimi tradycji wykonawczych, szczególnie w zakresie dyrygentury symfoniczno-operowej (K_W12)
- posiada wiedzę umożliwiającą docieranie do niezbędnych informacji dotyczących specjalności dyrygentury symfoniczno-operowej (książki, nagrania, materiały nutowe, Internet), ich analizowanie i interpretowanie we właściwy sposób (K_W09)

- posiada umiejętność wykorzystywania wiedzy dotyczącej podstawowych kryteriów stylistycznych wykonywanych utworów (K_U05)
- posiada umiejętność odczytania zapisu muzyki XX i XXI wieku (K_U06)
- posiada umiejętność swobodnej ustnej i pisemnej wypowiedzi na temat interpretowania, tworzenia i odtwarzania muzyki oraz na temat kwestii dotyczących szeroko pojmowanych tematów ogólnohumanistycznych (K_U19)

- rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie (K_K01)
- umie gromadzić, analizować i w świadomy sposób interpretować potrzebne informacje (K_K02)
- jest zdolny do definiowania własnych sądów i przemyśleń na tematy społeczne, naukowe i etyczne oraz umie je umiejscowić w obrębie własnej pracy artystycznej (K_K09)
- umie posługiwać się fachową terminologią z zakresu dziedziny muzyki (K_K14)

1. Ewolucja środków technik kompozytorskich przełomu XIX i XX wieku. Horyzontalna i wertykalna organizacja materiału dźwiękowego jako podstawa przemiany środków technicznych.
2. Dodekafonia. Seria, kwaternion ścisły, przekształcenia I i II stopnia, przekształcenia kwartowe i kwintowe, przekształcenia typologiczne w zakresie serii pełnej, komórek serii, syntezy serii ( selekcja, łamanie serii, interpolacja, absorpcja szeregów, przestawienia symetryczne, cykliczne, permutacja), własności tematu dodekafonicznego, formotwórcza funkcja rytmu, faktury dodekafonii, harmonika w dodekafonii, forma w dodekafonii, własności konstrukcji muzycznej prostej: dodekafonia ścisła i rozszerzona, dodekafonia złożona.

• R. Szczedrin - 24 preludia i fugi
• A. Schönberg - Variationen für Orchester op. 31
  • Drei Lieder op. 48
• A. Webern - Symphonia op. 21
  • Konzert für neun lnstrumente op. 24
  • Variationen für Klavier op. 27
  • I Kantate op. 29
  • Variationen für Orchester op. 30
• A. Berg - Lyrische Suite
  • Violinkonzert
• T. Baird - Kwartety smyczkowe
• K. Serocki - Suita preludiów na fortepian
• K. Guzowski - Miniatury dodekafoniczne na fortepian
• W. Lutosławski - Muzyka żałobna
  • Trzy poematy Henry Michaux
  • Preludia i Fuga
  • IV Symfonia

Repertuar dobierany jest na bieżąco przy udziale grup studenckich.

Efektem kształcenia jest umiejętność analizy dzieła dodekafonicznego oraz umiejętność tworzenia prostej konstrukcji dodekafonicznej: serii określonego typu i cyklu wariacji z poznanymi środkami przekształceń serii.

Wykład, ćwiczenia, analiza, prezentacja.

Zaliczenie ćwiczeń – studiów technicznych realizowanych na autorskiej serii, zaliczenie cyklu miniatur dodekafonicznych, zaliczenie analizy dzieła dodekafonicznego.

1. Typologia i strukturalizm nowej meliki. Problematyka: materiał nowej meliki, nieharmoniczne konstrukcje meliki (typ asocjatywny i dysocjatywny), szczególne przejawy nowej meliki; strukturalizm: hierarchizacja, tworzywo strukturalne, asocjatywność strukturalna, strukturalizm czysty.
2. Problemy metrorytmiki XX wieku. Pojęcie i ogólne własności metrorytmiki XX wieku, konstrukcje metrorytmiczne, motoryczne i ostinatowe.
3. System Paula Hindemitha.
4. System modalny Oliviera Messiaena.
5. Aleatoryzm. Definicja, przesłanki techniczne, technika kompozytorska i jej rodzaje, muzyka graficzna. 
6. Sonorystyka.
7. Kierunki i technologie końca XX wieku: minimalizm, new age, postmodernizm.  Technologie elektroniczne.

• E. Synowiec - Muzyka Greficzna
• P. Hindemith - Ludus tonalis
  • Cztery temperamenty
• O. Messiaen - Etiudy rytmiczne
  • Kwartet na koniec wieku
  • Chronochromie
  • Miniatury fortepianowe (wybór)
• B. Blacher - Ornamente
• P. Boulez - Structures, Sonaty fortepianowe
• K. Stockhausen - Kontra - Punkte
• J. Cage - wybrane utwory
• B. Schaeffer - Utwory fortepianowe i inne dzieła
• K. Meyer - Sonaty fortepianowe
• K. Penderecki - Tren Ofiarom pamięci Hiroszimy, dzieła wokalno-instrumentalne
• H. M. Górecki - III Symfonia

Repertuar dobierany jest na bieżąco przy udziale grup studenckich.

Efektem kształcenia na być utrwalenie wiedzy o zapoznanych technikach,  umiejętność rozpoznania odpowiedniej techniki kompozytorskiej w dziele muzycznym (reprezentatywnym), dostosowanie odpowiednich metod analitycznych i dokonanie analizy wybranego dzieła oraz prezentacja wyników badań w formie referatu.

Wykład z prezentacją, ćwiczenia analityczne.

Zaliczenie ćwiczeń, analiz, zaliczenie pracy semestralnej (referat), egzamin końcowy pisemny (opis teoretyczny wyznaczonych technik, test – rozpoznanie techniki kompozytorskiej na podstawie wycinka partytury). Każde zadanie podlega ocenie do 25 p., ocena końcowa jest średnią ocen cząstkowych.