Dyrygentura

Dyrygentura jest dyscypliną wykonawczą /odtwórczą/, gdyż jej adepci podczas praktyki zawodowej, przy wszystkich ograniczeniach wynikających z określonych uwarunkowań technicznych, fizycznych i psychicznych - posiadają decydujący wpływ na kształt wykonawczy dzieła orkiestrowego, dysponują środkami oddziałującymi na sam tok procesu interpretacyjnego. Zakres studiów obejmuje wiedzę i umiejętności dyrygenckie, niezbędne do prowadzenia zespołów orkiestrowych, przeznaczonych przede wszystkim do wykonawstwa tzw. muzyki poważnej.

Głównym celem, osiągalnym w najbardziej sprawdzalnym wymiarze, jest nauczenie studenta techniki dyrygenckiej w stopniu zezwalającym na pełną swobodę wypowiedzi artystycznej w pracy z zespołami orkiestrowymi.

W trakcie procesu kształcenia student powinien poszerzać wiedzę teoretyczną i umiejętności praktyczne w dziedzinie klasycznej techniki dyrygenckiej, dzięki czemu absolwent nabywa zdolność do samodzielnego pokonywania problemów technicznych i artystycznych, a co za tym idzie – opracowywania, przygotowywania i wykonywania utworów orkiestrowych z różnych epok i stylów. Osiągnięcie profesjonalnej sprawności manualnej powinno wyrażać się w operowaniu właściwymi nawykami dyrygenckimi.

Bardzo ważnym aspektem kształcenia jest także wspomaganie studenta w poszukiwaniach subiektywnych środków wyrazu, w przełożeniu na elementy techniki dyrygenckiej.

Istotnym elementem wiedzy przekazywanej studentowi jest zaznajamianie go z problematyką wykonawstwa zespołowego i relacji „dyrygent o orkiestra”,  a co za tym idzie - z rolą i zadaniami prowadzącego zespół dyrygenta.

Właściwe przygotowanie do wykonywania zawodu dyrygenta obejmuje także zaznajomienie się - w możliwie szerokim zakresie -  z literaturą muzyczną przedmiotu, a nade wszystko z dziełami reprezentatywnymi dla danego okresu historycznego, a na ich przykładzie – ze specyfiką  problematyki odtwórczej.

Proces kształcenia koncentruje się także na stymulowaniu rozwoju intelektualnego, osobowości, wrażliwości i smaku artystycznego studenta.

ZASADY NABORU

- wykształcenie co najmniej na poziomie studiów I st. /dyplom licencjacki/

- zdanie egzaminu wstępnego, na którym kandydat ma się zaprezentować dyrygując  dowolnie wybranym utworem orkiestrowym /przy współpracy z dwoma pianistami-akompaniatorami/

- rozmowa z komisją egzaminacyjną na tematy związane z wyborem studiów

Od studentów wymagana jest systematyczna praca  podczas zajęć oraz indywidualne przygotowywanie  realizacji  utworów orkiestrowych pomiędzy zajęciami, w zakresie wyznaczonym przez pedagoga i wg. jego wskazówek.

Obligatoryjnym wymogiem jest również bierne lub aktywne uczestniczenie w praktykach orkiestrowych oraz obserwowanie prób i koncertów zespołów orkiestrowych działających na Uczelni.

Wspomagana jest aktywność studentów w zakresie inicjatyw zmierzających do realizacji koncertów z zespołami organizowanymi we własnym zakresie.

Student powinien wykazywać się pasją do samokształcenia umożliwiającego wszechstronny rozwój intelektualny.

Niezbędnym elementem  kształtowania osobowości i poszerzania wiedzy  jest aktywne śledzenie wydarzeń kulturalnych w mieście, regionie i  - w miarę możliwości  - na terenie kraju i poza granicami, ze szczególnym uwzględnieniem wydarzeń z życia muzycznego.

- Analizy dzieł muzyki XX i XXI wieku

- Style muzyczne

- Praktyki orkiestrowe

- Czytanie partytur

- Chór

- Komunikacja społeczna

- materiały nutowe /partytury/ podporządkowane  logice wymogów egzaminów przejściowych  w poszczególnych semestrach, rozpoznawane zgodnie z zasadą stopniowania trudności, z uwzględnieniem indywidualnych możliwości studenta

• utwory z epoki Romantyzmu, postromantyzmu, Ekspresjonimu /np. Symfonie J. Brahmsa, P. Czajkowskiego, G. Mahlera, A. Brucknera, H. Berlioza, A. Skriabina, Poematy symfoniczne R. Straussa, instrumentalne fragmenty dzieł  R. Wagnera, Suity baletowe I. Strawińskiego, Symfonie W. Lutosławskiego, itp./
• utwory muzyki współczesnej w szerokim rozumieniu tego terminu /od przełomu XIX i XX wieku po muzykę obecnej doby/
• akompaniamenty o wysokim stopniu trudności /np. J. Sibelius – Koncert skrzypcowy d – moll, Koncerty fortepianowe  F. Liszta i J. Brahmsa, E. Chausson – Poème de l’amour et de la mer na skrzypce i orkiestrę, Koncerty skrzypcowe K. Szymanowskiego, Koncerty fortepianowe - S. Prokofiewa itp. /
• utwory wokalno-instrumentalne o wysokim poziomie trudności, np. IX Symfonia L. van Beethovena, Requiem – G. Verdiego, Stabat Mater – K. Szymanowskiego  fragmenty oper G. Pucciniego, R. Wagnera.

- dowolnie wybrane partytury zgodne z zainteresowaniami i poszukiwaniami własnymi studenta

- podręczniki do instrumentoznawstwa,  /np: Andrzej Chodkowski – Instrumenty orkiestry dzisiejszej, PWM Kraków 1956; Curt Sachs – Historia instrumentów muzycznych, PWM Kraków, 1989; Kazimierz Sikorski -  Instrumentoznawstwo, PWM Kraków, 1975; Edward Chodkowski – Rola instrumentów dętych w orkiestrze XX wieku, Zeszyt Naukowy nr 21, AM Katowice 1978;  Adam Carse -  The Orchestra, Londyn, Parrish 1949; Simon Ginzburg – Czto nado znat’ o simfoniczeskom orkiestrie, Leningrad, Muzyka 1968;/

- biografie i auto-biografie wybitnych dyrygentów  /np. F. Endler – Karajan, Felberg SJA, Warszawa 1999, Harvey Sachs – Toscanini, PIW W-wa 1988;

B. Pociej – Wodiczko, PWM Kraków 1964; K. Wiłkomirski - Wspomnienia i Wspomnień ciąg dalszy, PWM Kraków,  1971 i 1080; A. Grzejewska – Ten wariat Maksymiuk, Oficyna Wydawnicza ”Twoja Książka”, Białystok 1994; H. Czyż –Nie taki diabeł straszny , Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1979; H. Czyż – Jak z nut, Wydawnictwo „Tryton”, Warszawa 1993; E. Markowska – Jana Krenza pięćdziesiąt lat z batutą, PWM Kraków 1996;/

- monografie poświęcone sztuce dyrygentury /np. H.C. Schonberg – The great conduktors, New York 1967/,  J. Waldorff – Diabły i anioły, PWM Warszawa 1971/, Benjamin Grosbayne – Techniques of modern orchestral conducting, Har-vard, HUP 1956; Hermann Scherchen – Des Dirigierens, Leipzig, J.J. Weber 1929, Mainz, Schott 1929; Kirill Kondrašin –Mir diriżera, Leningrad 1976, Muzyka; Gennadij Rożdestvenskij – Diriżerskaja applikatura, Leningrad 1974, Muzyka/

- poszerzanie wiedzy na temat zaawansowanej we wszelkich aspektach techniki dyrygenckiej

- ugruntowywanie i rozwijanie umiejętności, wyrabianie nawyków w zakresie techniki dyrygenckiej

- praca nad interpretacją dzieł muzycznych

- realizacja /przy współpracy z dwoma pianistami-akompaniatorami/ utworów orkiestrowych o wysokim stopniu trudności /Romantyzm, neoromantyzm, Ekspresjonizm/, np. I, II i V Symfonia G. Mahlera, Symfonie J. Brahmsa, Symfonia fantastyczna H. Berlioza, instrumentalne fragmenty dramatów muzycznych R. Wagnera, poematy symfoniczne M. Karłowicza, Z. Noskowskiego, R. Straussa, itp./.

Oczekiwane efekty kształcenia

- opanowanie nowych  elementów techniki dyrygenckiej, pogłębienie i doskonalenie techniki przekazu

- stworzenie podstaw do samodzielnego rozwiązywania jak największej ilości problemów technicznych i artystycznych, związanych z opracowywaniem partytur z zakresu przewidzianego programem ramowym

- pogłębianie zdolności do samodzielnego opracowywania, przygotowywania i wykonywania  utworów orkiestrowych

- rozwinięcie zdolności kreatywnej studenta w dziedzinie interpretacji dzieła muzycznego

- poszerzenie praktycznej znajomości literatury orkiestrowej

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg. wskazań. Niektóre nowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Opanowanie  nowych umiejętności i ugruntowywanie już nabytych przebiega w oparciu o wybrane utwory orkiestrowe /przy współpracy z dwoma pianistami-akompaniatorami/. Przystąpienie do dyrygowania utworem, poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze  techniki dyrygenckiej. 

Nieodzownym elementem w procesie przygotowywania do zawodu dyrygenta jest aktywny udział w praktykach dyrygenckich z orkiestrą kameralną i symfoniczną oraz obserwacja pracy rozmaitych zespołów muzycznych działających na terenie Uczelni i poza nią. Doświadczenia zdobywane w ten sposób są analizowane wspólnie z pedagogiem prowadzącym.

Zaleca się  studentom także bierne uczestniczenie w lekcjach dyrygentury prowadzonych przez innych pedagogów.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych  zagadnień programowych w stopniu zadowalającym. Sprawdzenie nabytych umiejęt-

ności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna  jest wynikiem egzaminu semestralnego przed komisją egzaminacyjną, w skład której wchodzą wszyscy pedagodzy uczący przedmiotu oraz  dziekan lub prodziekan Wydziału

Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki. Egzamin ma przebieg dwuczłonowy; w pierwszym – o charakterze praktycznym - student dyryguje z pamięci utworem  o wysokim stopniu trudności, reprezentatywnym dla epoki Romantycznej, postromantycznej lub Ekspresjonistycznej /ca’ 50 min./. Drugi człon egzaminu ma charakter kolokwium, w zakresie odnoszącym się do zagadnień związanych z prezentowanym dziełem.

Występ studenta ocenia każdy z egzaminatorów,  biorąc pod uwagę stopień

znajomości  partytury, skuteczność techniki dyrygenckiej /jej wyrazistość, precyzję, estetykę, swobodę, ekspresję,  przystawalność do zamierzeń interpretacyjnych/, muzykalność, kształt muzycznej interpretacji, temperament wykonawczy. Swoje uwagi i ocenę zapisuje na własnym arkuszu. Po części praktycznej, student poddany jest krótkiemu kolokwium, podczas którego ma odpowiedzieć na dwa, trzy pytania związane z prezentowanym dziełem i jego twórcą.

Po przeglądzie wszystkich studentów danego rocznika, liczona jest średnia z ocen proponowanych przez członków komisji egzaminacyjnej. Po ustaleniu kolejności wynikającej z obliczonej średniej, następuje dyskusja, podczas której egzaminatorzy dzielą się swoimi uwagami odnośnie ocenianych studentów. Niekiedy, w wyniku dyskusji, rezultat  ustalony arytmetycznie może ulec zmianie. Na ostateczną ocenę ma wpływ także stopień wiedzy, jaką student wykazał się podczas kolokwium.

- stałe poszerzanie zasobu środków przekazu manualnego, wzbogacanie ekspresyjnej strony przekazu, poszukiwanie „własnego języka” w oparciu o pozyskaną wiedzę i umiejętności w ścisłym związku ze stylem i konwencją opracowywanej partytury

- opracowywanie partytur  o wysokim stopniu  trudności reprezentujących muzykę współczesną w szerokim tego słowa znaczeniu, np. suity baletowe I. Strawińskiego, poematy symfoniczne C. Debussyego i M. Ravela, Symfonie K. Szymanowskiego, wybrane Symfonie D. Szostakowicza, wybrane utwory W. Lutosławskiego <Gry weneckie, Trzy poematy Henri Michaux, Livre pour orchestre, Symfonie>, Koncert na orkiestrę B. Bartoka

- poszerzanie zdolności i umiejętności współdziałania z solistą w koncertach instrumentalnych  o wysokim stopniu trudności, np. Koncert skrzypcowy J. Sibeliusa, Koncerty fortepianowe F. Chopina, J. Brahmsa, F. Liszta, S. Prokofiewa,  Poème de l’amour et de la mer na skrzypce i orkiestrę E. Chaussona, Koncerty  skrzypcowe K. Szymanowskiego, itp.

Oczekiwane efekty kształcenia:

- opanowanie nowych  elementów techniki dyrygenckiej, pogłębienie i udoskonalenie techniki przekazu

- stworzenie podstaw do samodzielnego rozwiązywania jak największej ilości problemów technicznych i artystycznych, związanych z opracowywaniem partytur z zakresu przewidzianego programem ramowym

- pogłębianie zdolności do samodzielnego opracowywania, przygotowywania i wykonywania  utworów orkiestrowych

- rozwinięcie zdolności kreatywnej studenta w dziedzinie interpretacji dzieła muzycznego

- pogłębienie zdolności i umiejętności współdziałania z solistą

- poszerzenie praktycznej znajomości literatury orkiestrowej.

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg. wskazań. Niektóre nowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Opanowanie  nowych umiejętności i ugruntowywanie już nabytych, przebiega w oparciu o wybrane utwory /przy współpracy z solistą oraz dwoma pianistami-akompaniatorami/. Przystąpienie do dyrygowania utworem,  poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze  techniki dyrygenckiej. 

Nieodzownym elementem w procesie przygotowywania do zawodu dyrygenta jest aktywny udział w praktykach dyrygenckich z orkiestrą kameralną i symfoniczną oraz obserwacja pracy rozmaitych zespołów muzycznych działających na terenie Uczelni i poza nią. Doświadczenia zdobywane w ten sposób są analizowane wspólnie z pedagogiem prowadzącym.

Zaleca się  studentom także bierne uczestniczenie w lekcjach dyrygentury prowadzonych przez innych pedagogów.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych  zagadnień programowych w stopniu zadowalającym.  Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna  jest wynikiem egzaminu semestralnego przed komisją egzaminacyjną, w skład której wchodzą wszyscy pedagodzy uczący przedmiotu oraz  dziekan lub prodziekan Wydziału Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki. Egzamin ma przebieg dwuczłonowy; w pierwszym – o charakterze praktycznym - student dyryguje z pamięci utworem lub jego fragmentem z zakresu repertuarowego przewidzianego programem ramowym /ca’ 30 min./ oraz koncertem instrumentalnym o wysokim stopniu trudności /lub jego fragmentami/ /ca’ 30 -40 min’/. Udział solisty jest obligatoryjny. Akompaniament może być realizowany „przy pomocy partytury”.

Drugi człon ma postać kolokwium w zakresie odnoszącym się do zagadnień związanych z prezentowanym dziełem.

Kryteria i metody oceniania jak w poprzednim semestrze.

- poszerzanie i doskonalenie środków techniki dyrygenckiej

- wzbogacanie strony ekspresyjnej przekazu

- opracowywanie partytur utworów wokalno-instrumentalnych o wysokim stopniu trudności /np. IX Symfonia L. van Beethovena, Requiem – G. Verdiego, oratorium Oedipus Rex - I. Strawińskiego,  Stabat Mater – K. Szymanowskiego, fragmenty oper G. Pucciniego, R. Wagnera/

Oczekiwane efekty kształcenia:

- opanowanie nowych  elementów techniki dyrygenckiej, pogłębienie i udoskonalenie techniki przekazu

- stworzenie podstaw do samodzielnego rozwiązywania jak największej ilości problemów technicznych i artystycznych, związanych z opracowywaniem partytur z zakresu przewidzianego programem ramowym.

- pogłębianie zdolności do samodzielnego opracowywania, przygotowywania i wykonywania  utworów orkiestrowych

- rozwinięcie zdolności kreatywnej studenta w dziedzinie interpretacji dzieła muzycznego

- rozwinięcie zdolności i umiejętności współpracy z solistami-wokalistami i zespołami chóralnymi

- poszerzenie praktycznej znajomości literatury z zakresu dzieł wokalno-instrumentalnych

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg. wskazań. Niektóre nowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Opanowanie  nowych umiejętności i ugruntowywanie już nabytych, przebiega w oparciu o wybrane utwory /przy współpracy z solistami i dwoma pianistami-akompaniatorami/. Przystąpienie do dyrygowania utworem, poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze  techniki dyrygenckiej. 

Nieodzownym elementem w procesie przygotowywania do zawodu dyrygenta jest aktywny udział w praktykach dyrygenckich z orkiestrą kameralną i symfoniczną oraz obserwacja pracy rozmaitych zespołów muzycznych działających na terenie Uczelni i poza nią. Doświadczenia zdobywane w ten sposób są analizowane wspólnie z pedagogiem prowadzącym.

Zaleca się  studentom także  bierne uczestniczenie w lekcjach dyrygentury prowadzonych przez innych pedagogów.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych  zagadnień programowych w stopniu zadowalającym.  Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna  jest wynikiem egzaminu semestralnego przed komisją egzaminacyjną, w skład której wchodzą wszyscy pedagodzy uczący przedmiotu oraz  dziekan lub prodziekan Wydziału Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki.

Egzamin ma przebieg dwuczłonowy; w pierwszym – o charakterze praktycznym – student prezentuje /przy pomocy partytury/ fragment dzieła wokalno-instrumentalnego z zakresu przewidzianego programem ramowym /ca’ 60 min./.

Drugi człon egzaminu ma postać kolokwium w zakresie odnoszącym się do zagadnień związanych z prezentowanym dziełem.

Kryteria i metody oceniania jak w poprzednich semestrach.

- poszerzanie i doskonalenie środków techniki dyrygenckiej

- wzbogacanie strony ekspresyjnej przekazu

- opracowywanie dzieł orkiestrowych o wyższym  stopniu  trudności  w zależności od indywidualnych możliwości studenta

- przygotowanie do egzaminu dyplomowego z orkiestrą, w formie samodzielnego /pod opieką pedagoga/przygotowania orkiestry i występu koncertowego /dzieło orkiestrowe lub  jego większe fragmenty oraz akompaniament/.

Oczekiwane efekty kształcenia:

- pełne przygotowanie do samodzielnej pracy artystycznej w zawodzie dyrygenta

Cele nauczania, a przede wszystkim cel główny – realizuje się przez wykłady, omówienia, wskazówki i prezentację elementów techniki manualnej przez pedagoga a także samodzielną pracę studenta prowadzoną wg. wskazań. Niektóre nowe elementy techniczne ćwiczone są w postaci wprawek z zastosowaniem naśladownictwa. Opanowanie nowych umiejętności i ugruntowywanie już nabytych, przebiega w oparciu o wybrane utwory  /przy współpracy z solistami i dwoma pianistami-akompaniatorami/. Przystąpienie do dyrygowania utworem, poprzedzone jest analizą treści muzycznej, wyrazowej i problemów leżących w obszarze  techniki dyrygenckiej.

Nieodzownym elementem w procesie przygotowywania do zawodu dyrygenta jest aktywny udział w praktykach dyrygenckich z orkiestrą kameralną i symfoniczną oraz obserwacja pracy rozmaitych zespołów muzycznych działających na terenie Uczelni i poza nią. Doświadczenia zdobywane w ten sposób są analizowane wspólnie z pedagogiem prowadzącym.

Zaleca się  studentom także  bierne uczestniczenie w lekcjach dyrygentury prowadzonych przez innych pedagogów.

Warunkiem zaliczenia kursu jest opanowanie założonych zagadnień programowych w stopniu zadowalającym.  Sprawdzenie nabytych umiejętności i wiedzy dokonuje się podczas zajęć, a ocena semestralna jest wynikiem egzaminu semestralnego w formie samodzielnie przygotowanego występu koncertowego z orkiestrą, który ocenia komisja egzaminacyjna, w składzie: pedagodzy uczący przedmiotu oraz  dziekan lub prodziekan Wydziału Dyrygentury, Kompozycji i Teorii Muzyki. Egzamin semestralny na zakończenie IV semestru  jest jednocześnie egzaminem dyplomowym dla studiów II stopnia.

W czasie samodzielnie /pod opieką pedagoga/ przygotowanego występu, student dyryguje z pamięci utworem orkiestrowym lub jego większym fragmentem, oraz prowadzi akompaniament do koncertu z udziałem solisty /solistów/. Prowadzenie  akompaniamentu zakłada możność korzystania z partytury.

Kryteria i metody oceniania jak w poprzednich semestrach. Przy ustalaniu oceny ostatecznej, brane są pod uwagę oceny z dyrygentury uzyskiwane w czasie studiów.