Terapia behawioralna w arteterapii

1. Charakterystyka przedmiotu:

Przedmiot prezentuje możliwości zastosowania terapii behawioralnej i elementów stosowanej analizy zachowania w arteterapii, szczególnie u osób z zaburzeniami zachowania i dysfunkcjami, w których ta forma terapii jest kluczowym działaniem w celu poprawy jakości życia i funkcjonowania. Znajomość założeń terapii behawioralnej oraz stosowanej analizy zachowania pomoże studentom w bardziej efektywny sposób planować proces terapeutyczny oraz dostarczy narzędzi niezbędnych w pracy z osobami z zaburzeniami zachowania, nieprawidłowościami rozwojowymi i niepełnosprawnością intelektualną. Wiedza na temat czynników kształtujących ludzkie zachowanie pomoże także w lepszy sposób zrozumieć działania pacjentów, szczególnie tych, z którymi komunikacja może być utrudniona.

2. Założenia i cele przedmiotu:

• krótkie zapoznanie studentów z założeniami współczesnej terapii behawioralnej oraz próba obalenia mitów z nią związanych,
• krótkie zapoznanie słuchaczy z założeniami Stosowanej Analizy Zachowania,
• prezentacja sposobów motywowania dzieci i osób dorosłych,
• zapoznanie studentów ze sposobami redukcji wybranych zachowań niepożądanych (głównie agresji i autoagresji),
• praktyczne zastosowanie omawianych zagadnień na przykładzie zajęć muzycznych w grupie osób z zaburzeniami ze spektrum autyzmu.

Ukończenie lub równoległe realizowanie przedmiotu Podstawy pracy z osobami niepełnosprawnymi.

Zastosowanie zajęć muzycznych w terapii i rewalidacji osób niepełnosprawnych.

Praktyka terapii behawioralnej.

• Kossewska J. (red.) Kompleksowe wspomaganie rozwoju uczniów z autyzmem i zaburzeniami pokrewnymi, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2009. 
• Schopler E., Reichler R.J., Lansing M., Techniki nauczania dla rodziców i profesjonalistów, Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 1995.
• Stachowski R., Historia psychologii: Od Wundta do czasów najnowszych, [w:] J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki, Gdańsk 2003.
• Suchowierska M., Bąbel P., Analiza zachowania od A do Z., GWP, Gdańsk 2010.
• Zimbardo F. G., Psychologia i życie, Warszawa 2002.

• Ayllon T., Jak stosować gospodarkę żetonową i system punktowy, Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 2000.
• Azrin N. H., Besalel V. A., Jak stosować praktykę pozytywną, autokorekcję i hiperkorekcję, Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 2000.
• di Franco G., Music and autism: Vocal improvisation as containment of stereotypies, [w:] T. Wigram, J. De Backer (red.), Clinical applications of music therapy in developmental disability, paediatrics and neurology, London 1999.
• Sacher W. A., Muzyka w terapii dziecka autystycznego. Studium przypadku, [w:] Z. Konaszkiewicz, Muzyka w życiu osób niepełnosprawnych, Akademia Muzyczna im. F.Chopina, Warszawa 2004.
• Streifel S., Jak uczyć przez modelowanie i imitację,. Stowarzyszenie Pomocy Osobom Autystycznym, Gdańsk 2000.

posiada poszerzoną wiedzę na temat kontekstu historycznego muzyki i jej związków z innymi dziedzinami współczesnego życia, zwłaszcza w jej aspektach animacji kultury, wychowania przez sztukę oraz oddziaływania terapeutycznego muzyki
student zna założenia terapii behawioralnej i stosowanej analizy zachowania
potrafi wymienić sposoby motywowania ucznia
rozróżnia sposoby redukowania zachowań niepożądanych
potrafi podać definicję zachowania trudnego, wygaszania, wzmacniania zachowań różnicowych
zna zasady wzmacniania
wie, czym jest gospodarka żetonowa i kontrakty behawioralne
rozpoznaje różne rodzaje wzmocnień
wie, na czym polegają kształtowanie, modelowanie, metoda odrębnych prób, podpowiedzi manualne, generalizacja.

potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych, pomocowych i terapeutycznych, a także diagnozowania i projektowania działań praktycznych
klasyfikuje wzmocnienia
potrafi wybrać odpowiedni sposób wzmacniania
organizuje sposób wzmacniania dla konkretnego ucznia
potrafi zastosować procedurę różnicowego wzmacniania
podczas zajęć muzycznych potrafi zastosować kształtowanie, modelowanie, metodę odrębnych prób, podpowiedzi manualne, generalizację.
planuje proces wzmacniania podczas zajęć muzycznych

jest przekonany o konieczności i doniosłości zachowania się w sposób profesjonalny i przestrzega zasad etyki zawodowej; dostrzega i formułuje problemy moralne i dylematy etyczne związane z własną i cudzą pracą; poszukuje optymalnych rozwiązań i możliwości korygowania nieprawidłowych działań pedagogicznych
zachowuje ostrożność w planowaniu działań zmierzających do redukcji zachowań trudnych
zachowuje ostrożność w stosowaniu terapii behawioralnej
zachowuje krytycyzm wobec różnych sposobów stosowania terapii behawioralnej
jest wrażliwy na potrzeby uczniów
troszczy się o etyczne postępowanie podczas stosowania terapii behawioralnej
ma świadomość konieczności zachowania profesjonalizmu zawodowego podczas prowadzenia zajęć muzycznych z zastosowaniem elementów terapii behawioralnej

1. Treści programowe:

1. Założenia terapii behawioralnej – prawdy i mity na temat współczesnej terapii,
2. Czym jest Stosowana Analiza Zachowania i w jakim sposób może być przydatna w arteterapii?
3. Motywowanie – klasyfikacja wzmocnień, zasady wyboru wzmocnień, zasady wzmacniania, rozkłady wzmocnień, gospodarka żetonowa, kontrakty behawioralne.
4. Sposoby redukowania zachowań niepożądanych – procedury zróżnicowanego wzmacniania, wygaszanie, hiperkorekcja.
5. Sposoby rozwijania zachowań deficytowych – kształtowanie, modelowanie, metoda odrębnych prób, podpowiedzi manualne, generalizacja.
6. Praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy na przykładzie zajęć muzycznych z dzieckiem autystycznym.

2. Efekty kształcenia:

• wiedza na temat założeń terapii behawioralnej i stosowanej analizy zachowania,
• umiejętność redukowania zachowań trudnych,
• umiejętność wzmacniania zachowań pożądanych,
• umiejętność rozwijania zachowań deficytowych.

• wykład informacyjny,
• analiza przypadku,
• metody eksponujące,
• metody praktyczne

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach, aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz kolokwium pisemne.