Zastosowanie zajęć muzycznych w terapii i rewalidacji osób niepełnosprawnych

1. Charakterystyka przedmiotu:

Uczestnicy zajęć zapoznają się z możliwościami praktycznego zastosowania wiedzy zdobytej na zajęciach z postaw oligofrenopedagogiki, ze szczególnym uwzględnieniem zajęć muzycznych. Głównym celem przedmiotu jest nabycie praktycznych umiejętności prowadzenia zajęć, z wykorzystaniem materiału muzycznego, w terapii, rewalidacji i edukacji dzieci i dorosłych z lekką, umiarkowaną i głębszą niepełnosprawnością intelektualną.

2. Założenia i cele przedmiotu:

• zapoznanie słuchaczy z metodami muzykoterapeutycznymi stosowanymi w pracy z osobami niepełnosprawnymi,
• zaprezentowanie słuchaczom koncepcji edukacji muzycznej oraz możliwości ich adaptacji do pracy z osobami upośledzonymi,
• przeniesienie teoretycznych zasad pedagogiki specjalnej na grunt praktycznego ich zastosowania,
• nabycie przez słuchaczy warsztatu terapeutycznego pozwalającego na prowadzenie zajęć muzycznych z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie.

Ukończenie lub równoległe uczestnictwo w zajęciach z przedmiotu Podstawy pracy z osobami niepełnosprawnymi.

Terapia behawioralna w arteterapii.

Praktyka terapii behawioralnej w arteterapii.

• Bogdanowicz M, Barańska M., Jackowska E., Metoda Dobrego Startu. Od piosenki do literki, Wydawnictwo „Harmonia”, Gdańsk 2005.
• Bogdanowicz M., Kisiel B., Przasnyska M., Metoda Weroniki Sherborne w terapii i wspomaganiu rozwoju dziecka, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1994
• Brzozowska-Kuczkiewicz M., Emil Jaques-Dalcroze i jego Rytmika, WSiP, Warszawa 1991.
• Frołowicz E., Aktywny uczeń w świecie muzyki. Propozycje dla nauczycieli, Wydawnictwo Harmonia, Gdańsk 2008
• Galińska E., Diagnostyczne i terapeutyczne aspekty stosowania muzyki w lecznictwie, „Polski Tygodnik Lekarski”, 26 (36)/1981.
• Galińska E., Muzykoterapia jako jedna z form terapii poprzez sztukę, „Arteterapia” Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej we Wrocławiu, nr 48/1989.
• Jankowska, M., Jankowski, W. (red.), Zoltan Kodaly i jego pedagogika muzyczna, WSiP, Warszawa1990.
• Kamińska B., Z badań nad wpływem metody Kodalya na rozwój ogólny dzieci i młodzieży. „Wychowanie muzyczne w szkole”, 2,2003, s. 76-79.
• Lewandowska K., Muzykoterapia dziecięca. Zbiór rozpraw z psychologii muzycznej dziecka i muzykoterapii dziecięcej, Wydawnictwo „Optima”, Gdańsk 2001.
• Michalak B., „Orff-Schulwerk” a muzykoterapia w Polsce, Kwartalnik Polskiej Sekcji International Society for Music Education, Warszawa, nr 1-3, 2003, s. 109-115.
• Mrugalska K., Rytmika jako metoda rehabilitacyjno-wychowawcza w pracy z dziećmi upośledzonymi umysłowo, Emil Jaques-Dalcroze w 100-lecie urodzin, materiały informacyjno-dyskusyjne Centralnego Ośrodka Pedagogicznego Szkolnictwa Artystycznego, nr 12, Warszawa 1965, s.107-112.

• Gładyszewska-Cylulko J., Zastosowanie muzyki w wybranych metodach psychoterapii dzieci, „Muzykoterapia Polska”, nr 3-4, 2002, s.13-17.
• Portalska H., Głos w diagnozie i terapii, „Wspólne tematy”, 7-8/2002.
• Rakowska E., Muzykowanie z instrumentarium orffowskim, „Wychowanie Muzyczne w Szkole”, nr 3, 2008, s. 34-41.
• Sacher W. A., Elementy rytmiki w szkolnej i przedszkolnej edukacji muzycznej jako forma wspomagania procesów terapeutycznych, [w:] Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji, materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej, Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów, tomy V/VI, Łódź 2002, s. 271-276.
• Sacher W. A., Muzyka w terapii dziecka autystycznego. Studium przypadku, [w:] Z. Konaszkiewicz (red.), Muzyka w życiu osób niepełnosprawnych, Akademia Muzyczna im. F.Chopina, Warszawa 2004.
• Sacher W. A., Metoda Carla Orffa w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych, [w:] M. Knapik (red.), Spotkania ze sztuką. Koncepcja terapii artystycznej dla dzieci z zaburzeniami rozwoju i zachowania, Katowice 2005.
• Sierszeńska-Lerarczyk M., Specyfika zaburzeń dyslektycznych uczniów szkół muzycznych - rehabilitacja poprzez rytmikę [w:] Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji, materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej, Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów, tomy V/VI, Łódź 2002, s. 284-289.
•  Skawina B., Kamiński A., Terapia poprzez ruch twórczy i rytmikę w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi umysłowo, [w:] Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji, materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej, Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów, tomy V/VI, Łódź 2002, s. 308-311.
• Szałek A., Koncepcja Carla Orffa w kreatywnych działaniach muzycznych ucznia, „Wychowanie Muzyczne w Szkole”, nr 3, 2008, s.21-26
• Tarczyński J., Próba polskiej adaptacji metody Batii Strauss, „Wychowanie Muzyczne w Szkole”, nr 2, 2002, s.71-77.
• Walencik-Topiłko A., Wykorzystanie elementów rytmiki w terapii logopedycznej, [w:] Rytmika w kształceniu muzyków, aktorów, tancerzy i w rehabilitacji, materiały z ogólnopolskiej sesji naukowej, Zeszyt Naukowy Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów, tom IV, Łódź 2000, s. 142-146.

student posiada poszerzoną wiedzę na temat kontekstu historycznego muzyki i jej związków z innymi dziedzinami współczesnego życia, zwłaszcza w jej aspektach animacji kultury, wychowania przez sztukę oraz oddziaływania terapeutycznego muzyki
zna zasady prowadzenia zajęć muzycznych z osobami niepełnosprawnymi
rozumie terapeutyczne oddziaływanie muzyki
zna systemy i metody edukacji muzycznej, jakie mogą być wykorzystane w pracy z osobami niepełnosprawnymi
potrafi wymienić inne metody wykorzystywane w terapii i edukacji osób niepełnosprawnych
potrafi podać definicję rewalidacji i zna jej podstawowe założenia
wie, w jaki sposób zastosować zajęcia muzyczne w pracy z osobami z innymi zaburzeniami rozwoju

student potrafi wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych, pomocowych i terapeutycznych, a także diagnozowania i projektowania działań praktycznych
potrafi wymienić trudności z jakimi może spotkać się nauczyciel muzyki w szkole specjalnej
proponuje sposoby rozwiązania trudności powstałych podczas pracy z osobami niepełnosprawnymi
potrafi ocenić przydatność systemów i metod edukacji muzycznej w pracy z osobami upośledzonymi
planuje pracę z uczniami w oparciu o systemy i metody edukacji muzycznej
porównuje różne propozycje stosowania muzyki w terapii i rewalidacji osób niepełnosprawnych
potrafi skonstruować indywidualny program terapeutyczny dla przedmiotu muzyka

student zachowuje ostrożność w wyrażaniu opinii na temat możliwości intelektualnych i umiejętności osób upośledzonych umysłowo
dyskutuje na temat sposobów zastosowania zajęć muzycznych w terapii i rewalidacji
jest wrażliwy na potrzeby osób niepełnosprawnych
akceptuje różnice w funkcjonowaniu i sposobie pracy z osobami niepełnosprawnymi i osobami w normie intelektualnej
potrafi pracować w zespole nad zagadnieniami związanymi z muzyką w życiu osób niepełnosprawnych
wykazuje kreatywność w przygotowaniu zajęć muzycznych w oparciu o systemy i metody edukacji muzycznej
wykazuje kreatywność w dostowaniu programu zajęć muzyczych do potrzeb i możliwości uczniów niepełnosprawnych

1. Treści programowe:

1. Zasady prowadzenia zajęć muzycznych z osobami niepełnosprawnymi.
2. Metody muzykoterapii oraz możliwości ich zastosowania w pracy z osobami upośledzonymi.
3. Możliwości adaptacji Systemu Carla Orffa, Rytmiki Emila Jaquesa-Dalcroze’a  i Metody Zoltana Kodaya do pracy z osobami niepełnosprawnymi.
4. Inne metody wykorzystywane w terapii osób niepełnosprawnych – Metoda Aktywnego Słuchania Muzyki, Metoda Dobrego Startu, Metoda Ruchu Rozwijającego, logorytmika.
5. Zastosowanie zajęć muzycznych w pracy z osobami z innymi zaburzeniami rozwoju.

2. Efekty kształcenia:

• znajomość zasad prowadzenia zajęć muzycznych z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie,
• wiedza na temat metod muzykoterapeutycznych stosowanych w pracy z osobami niepełnosprawnymi i umiejętność zastosowania ich w praktyce,
• wiedza na temat możliwość zastosowania systemów i metod edukacji muzycznej w pracy z osobami upośledzonymi i umiejętność zastosowania ich w praktyce,
• znajomość innych metod stosowanych w pracy z osobami niepełnosprawnymi.

• wykład konwersatoryjny,
• metody praktyczne,
• analiza przypadku,

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz przygotowanie pracy pisemnej.