Przedmiot humanistyczny do wyboru Estetyka

Celem zajęć jest zaznajomienie studentów z głównymi nurtami i kontrowersjami estetyki, a także ze związkami sztuki z etyką i życiem społecznym. W drugim semestrze zajęć poruszane są także kluczowe zagadnienia z zakresu estetyki muzyki i filozofii muzyki oraz problematyka korespondencji sztuk.

Zdolność do samodzielnej, krytycznej analizy tekstów z zakresu humanistyki (w tym tekstów filozoficznych przeznaczonych dla studentów kierunków artystycznych). Dodatkowo przydatna okazuje się umiejętność znajdowania analogii pomiędzy własnymi doświadczeniami artystycznymi i praktycznymi umiejętnościami a refleksją metaestetyczną i filozoficzną.

Ułatwieniem  w przyswajaniu materiału z zakresu estetyki jest znajomość podstawowych pojęć i kategorii filozoficznych, a także historii filozofii, historii sztuki i literatury. Znajomość języków obcych umożliwia śledzenie piśmiennictwa z zakresu estetyki (przydatne dla studentów zainteresowanych włączeniem narzędzi badawczych estetyki do pracy dyplomowej, np. problematyka ekspresji w grze na instrumencie itp.)

1. Dziemidok, Bohdan, Główne kontrowersje estetyki współczesnej, Warszawa 2002.

2. Fubini, Enrico, Historia estetyki muzycznej, Kraków 2002

3. Guczalski, Krzysztof (red.), Filozofia muzyki, Kraków 2003

4. Ingarden, Roman, Utwór muzyczny i sprawa jego tożsamości, Studia z estetyki, tom 2, Warszawa 1966

5. Scruton, Roger, Muzyka, „Przewodnik po filozofii dla inteligentnych”, Warszawa 2002

6.Stróżewski, Władysław, Czas piękna, „Wokół piękna. Szkice z estetyki ”, Kraków 2002

Pierwszy semestr zajęć służy uwrażliwieniu studentów na korespondencję sztuki muzycznej i innych sztuk. Dzięki narzędziom badawczym estetyki, student uczy się precyzyjnie nazywać zjawiska artystyczne i podejmować świadomą dyskusję na temat współczesnych, niekiedy kontrowersyjnych czy niepokojących zjawisk kulturowych. Celem zajęć jest zachęta do krytycznego myślenia i samodzielnej analizy problemów z zakresu sztuki i życia społecznego. Jednym z przykładów wiązania praktyki artystycznej z codziennością jest pytanie o związki sztuki z moralnością, a ogólniej,estetyki z etyką. Student wykracza poza najbliższą sobie sferę muzyczną i uczy się dostrzegać związki między własną praktyką artystyczną a problemami współczesnej kultury. Zawód muzyka przestaje być zatem oderwany od rzeczywistości, zaś sam student uczy się bardziej odpowiedzialnie traktować swój zawód i dostrzegać wpływ swoich działań na kondycję współczesnej kultury.

1. Brelet, Gisèle, Muzyka i moralność ­(1968)– fragmenty tekstu w tłumaczeniu prowadzącego zajęcia

2. Chęćka – Gotkowicz, Anna, Dysonanse krytyki. O ocenie wykonania dzieła muzycznego, Gdańsk 2008

3. Quignard, Pascal, Nienawiść do muzyki (1996) – fragmenty tekstu w tłumaczeniu prowadzącego zajęcia,

4. Quignard, Pascal, Wszystkie poranki świata (powieść i film, porównanie, omówienie filmowej adaptacji tekstu literackiego i dyskusja na temat korespondencji sztuki malarskiej, muzyki i literatury) 

5.Schopenhauer, Artur, Świat jako wola i przedstawienie, Warszawa 1994

6. Wallis, Mieczysław, Przeżycie i wartość, Kraków 1968.

szczegółowa wiedza z zakresu estetyki i związana z nią umiejętność wiązania kompetencji praktycznych profesjonalnego muzyka ze świadomym odbiorem innych sztuk (K_W02)
rozszerzona wiedza na temat piśmiennictwa dotyczącego zawodu artysty, w tym także wykonawstwa muzycznego, połączona ze świadomością istnienia profesjonalnej aparatury pojęciowej i metarefleksji na temat sztuki ( K_W06)
umiejętność przeniesienia na grunt praktyki wykonawczej wiedzy z zakresu estetyki , rozwinięcie zdolności interpretowania koncepcji teoretycznych i wiązania ich ze zjawiskami artystycznymi ( K_ W09)

wzbogacenie warsztatu naukowego w zakresie estetyki i filozofii sztuki, umiejętność przeniesienia na grunt muzycznych pojęć i kategorii z zakresu estetyki i filozofii sztuki ( K_U05)
posiadanie umiejętności formułowania pisemnych i ustnych wypowiedzi zawierających sądy krytyczne na temat sztuki muzycznej w kontekście inych sztuk, z zastosowaniem narzędzi badawczych estetyki i filozofii sztuki ( K_U06)

wypracowanie potrzeby doskonalenia własnego warsztatu badawczego dzięki czerpaniu z narzędzi badawczych estetyki i filozofii sztuki, potrzeba ciągłego poszukiwania powiązań między własną praktyką wykonawczą a dorobkiem z zakresu estetyki, między innymi w zakresie oceny zjawisk artystycznych i własnej działalności wykonawczej, wrażliwość na problemy społeczne poprzez świadomy odbiór sztuki współczesnej i rozumienie podejmowanych na jej gruncie kwestii etycznych, światopoglądowych i społecznych ( K_K01 oraz K_ K06)

1. Wprowadzenie. Obiektywistyczne , subiektywistyczne, relacjonistyczne koncepcje piękna.

2. Pytanie, co jest istotą sztuki: formalizm, teorie emocjonalistyczne, perceptualizm, antyesencjalizm. Pojęcia - klucze. Przeżycie estetyczne, postawa estetyczna, przedmiot estetyczny.

3. Trzy wymiary dzieła sztuki ( tekst z książki Władysława Stróżewskiego  „Wokół piękna”)

4. Wartości artystyczne i wartości estetyczne i powiązane z nimi typy wartościowań. Brak przeżycia estetycznego a ocena dzieła sztuki. Wallis- przeżycie i wartość .

5. Koncepcja dzieła otwartego Umberto Eco.  Koncepcja miejsc niedookreślenia w estetyce Romana Ingardena . Przykłady dzieł sztuki „dopełnianych” przez odbiorcę (muzyka, sztuki plastyczne, performance).

6.Shustermann: somaestetyka.         

7. Estetyka ponad podziałami kulturowymi: prawda czy złudzenie?  Wolfgang Welsch i trans- kulturowość. Przykłady „kultur narodowych” a procesy globalizacyjne.  Trans-dyscyplinarność estetyki: estetyka a polityka, estetyka a ekonomia itd.

8. Klaryfikacjonizm Noëla Carrolla. Sztuka a etyka. 

9. Kategoria „przygody moralnej” Artura Danto. Czy sztuka może być moralnie zła? Granice swobody wypowiedzi artystycznej. 

10. Kłopoty współczesnej krytyki artystycznej. Idealny  krytyk – czy istnieje? Grzechy krytyków i recenzentów.  Różnorodność ocen estetycznych – typologia Gołaszewskiej

11.Kicz i kamp jako nowe kategorie estetyczne.

 Brzydota w sztuce. Poszukiwanie nowego paradygmatu estetycznego.

12. Academia electronica Michała Ostrowickiego. Problem estetyzacji świata wirtualnego Deestetyzacja sztuki a estetyzacja życia codziennego. 

13. Nowe formy artystycznego wyrazu. Happening, multimedia. Czy moda i design mogą być sztuką?

14 -15. Kłopoty ze sztuką awangardową: jak być świadomym odbiorcą sztuki najnowszej. Podsumowanie zajęć

Podstawowym celem jest uwrażliwienie młodego muzyka na związki zachodzące między jego dyscypliną i innymi sztukami, a także pomiędzy sztuką a życiem społecznym. Zawód muzyka staje się dzięki temu umiejscowiony w kontekście realnych zjawisk kulturowych, co każe stawiać pytania o odpowiedzialność artysty i jego powołanie. Istotnym przykładem może tu być pytanie o związki sztuki z moralnością, a ściślej, tego co estetyczne i etyczne. Humanistyczny namysł nad sztuką w kontekście społecznym pozwala przezwyciężyć czysto rzemieślnicze i bezrefleksyjne podejście do zawodu muzyka.

Zajęcia mają formę wykładu; po zaprezentowaniu przez wykładowcę głównych zagadnień, studenci są zachęcani do aktywnego udziału w dyskusji.

Każdy z semestrów kończy się rozmową na tematy omówione w czasie zajęć; studenci odpowiadają na  trzy pytania (zakres zagadnień jest wcześniej podany do wiadomości), dodatkowo  jest brana pod uwagę obecność na zajęciach i  udział w dyskusjach. Ocena bdb - przygotowanie do zajęć,  systematyczna lektura zadanych tekstów i udział w dyskusji podczas zajęć, pełna znajomość materiału omawianego na zajęciach, umiejętność zaprezentowania i krytycznego odniesienia się do omawianych koncepcji, obecnosć na zajęciach (dozwolone są 2 nieusprawiedliwione nieobecności) , ocena db - obecność na zajęciach ( dozwolone są 2 nieusprawiedliwione nieobecności), znajomość omawianych koncepcji, ocena dst - znajomość przynajmniej 60 procent materiału omawianego na zajęciach. 

1.Próby definicji muzyki: od starożytności po współczesność. Roger Scruton, Władysław Stróżewski –  współczesne próby definicji muzyki a definicja sztuki.

2.Etyka muzyczna – Damon, Pitagoras. Platońska wizja muzyki  .Arystoteles – muzyka jako dyscyplina wolna i szlachetna.

3.4.Czy muzyka może być symbolem porządku moralnego? Koncepcje Pascala Quignarda i Gisèle Brelet.

5.6.Problem znaczenia muzycznego. Susanne Langer, Artur Schopenhauer. Czy muzyka jest sztuką asemantyczną?

7.8. Ingardenowska koncepcja dzieła muzycznego. Sposób istnienia dzieła muzycznego a ontologiczne problemy innych sztuk.  Wartości wykonania a wartości dzieła muzycznego.

9.10.Jak słuchamy muzyki? Typologie odbiorców. Ocena a typ odbiorcy. Oceny oparte o przeżycia estetyczne  niewłaściwe. Mieczysław  Wallis – niemuzykalność, niewrażliwość na malarstwo i literaturę.

11.Wartościowanie muzyki – problem oceny i jej kryteriów.

12.Zagadnienia metakrytyki dzieła muzycznego i jego wykonania. Błędy krytyki muzycznej.

13.Kłopoty z opisem muzyki. Pomiędzy językiem emocji a muzykologicznym żargonem. Poszukiwania sposobów rzetelnego  i zrozumiałego opisu doświadczenia muzyczności.

14.Materia muzyczna a materia innych sztuk. Problem dyskursu sztuki i dyskursu o sztuce.

15.Czy doświadczenie muzyczne ma charakter demokratyczny? Spór  współczesnych filozofów muzyki, muzykologów. Perspektywa artysty wykonawcy. Wybór pomiędzy cognito a delectatio.

Dzięki zastosowaniu podstawowych kategorii estetycznych, takich jak przeżycie estetyczne, wartość estetyczna, sąd estetyczny, wartościowanie, student poszerza swoje rozumienie muzyki i próbuje wiązać wiadomości i umiejętności nabyte w toku profesjonalnych studiów muzycznych z wiedzą z zakresu estetyki ogólnej i estetyki muzycznej. Estetyka staje się narzędziem pomocniczym w kształtowaniu współczesnego  artysty, uczestnika kultury i humanisty (świadomego swoich kompetencji artystycznych i wrażliwych na inne sztuki).

Zajęcia mają formę wykładu; po zaprezentowaniu przez wykładowcę głównych zagadnień, studenci są zachęcani do aktywnego udziału w dyskusji .

Każdy z semestrów kończy się rozmową na tematy omówione w czasie zajęć; studenci odpowiadają na  trzy pytania (zakres zagadnień jest wcześniej podany do wiadomości), dodatkowo  jest brana pod uwagę obecność na zajęciach i  udział w dyskusjach. Ocena bdb - przygotowanie do zajęć,  systematyczna lektura zadanych tekstów i udział w dyskusji podczas zajęć, pełna znajomość materiału omawianego na zajęciach, umiejętność zaprezentowania i krytycznego odniesienia się do omawianych koncepcji, obecnosć na zajęciach (dozwolone są 2 nieusprawiedliwione nieobecności) , ocena db - obecność na zajęciach ( dozwolone są 2 nieusprawiedliwione nieobecności), znajomość omawianych koncepcji, ocena dst - znajomość przynajmniej 60 procent materiału omawianego na zajęciach.